ประเด็นสงสัยเกี่ยวกับริดสีดวงทวาร กับความเชื่อที่หลายคนเข้าใจผิดมาตลอด
โรคริดสีดวงทวารกับความเชื่อผิด ๆ ของคนไทย
รายงานพิเศษหัวข้อ : 8 ความเชื่อผิด ๆ เกี่ยวกับริดสีดวงทวารบรรยายโดย : รศ.นพ.วิรุฒน์ โล่ห์สิริวัฒน์
(อาจารย์ประจำภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล)
ที่มาคลิปรายการ : พบหมอมหิดล
ในสังคมที่เต็มไปด้วยการหาข้อมูลจาก Internet ผู้ป่วยหลายคนที่ป่วยเป็นโรคริดสีดวงทวาร ไม่กล้าไปพบหมอ มักจะหาข้อมูลต่าง ๆ จากโลกออนไลน์เพื่อมารักษาเองที่บ้าน หลายข้อมูลจาก Internet สร้างความลำบากใจให้กับคุณหมอในการให้คำปรึกษาคนไข้ ความเชื่อเรื่องโรคริดสีดวงทวาร จะมีเรื่องไหนน่าสนใจบ้างนั้น ติดตามชมจากประสบการณ์การเป็นศัลยแพทย์ลำไส้ใหญ่ทวารหนักนะครับ ก็จะเจอคนไข้เข้ามาสอบถาม คำถามต่างๆ หรือว่ามีความเชื่อผิด ๆต่าง ๆ คำถามบางครั้งจะมีความหลากหลายมาก เพราะคนไข้มักจะทำอะไรทุกอย่างหรือว่าเชื่อทุกอย่างที่คนอื่นบอก ที่ไม่ใช่แพทย์บอก "เขาว่า" เราก็ถาม "เขาคือใคร" อาจจะเป็นเพื่อนข้างบ้านบ้าง หนังสือบ้าง อินเตอร์เน็ตบ้าง ซึ่งบางครั้ง ความเชื่อแบบนี้ก็ไม่ถูกต้องร้อยเปอร์เซ็นต์นะครับ
ความเชื่อข้อ 1 ผ่าตัดริดสีดวงทวารแล้วจะไม่กลับมาเป็นซ้ำ
คำถามที่ว่า ผ่าตัดริดสีดวงทวารแล้วเนี่ยจะหายขาด ไม่เป็นซ้ำจริงหรือไม่ คำตอบ คือ ไม่จริง ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมของคนไข้ เวลาผ่าตัดแล้วก็เอาตัวริดสีดวงทวารที่ผิดปกติออก แต่คนเรามีโอกาสเกิดริดสีดวงทวารได้มากกว่า 1 ตำแหน่งในช่องทวารหนัก ดังนั้น ถ้าคนไข้มีพฤติกรรมเหมือนเดิม เช่นท้องผูก เบ่งมาก นั่งห้องน้ำนาน โอกาสที่เยื่อบุส่วนอื่นจะโตขึ้นมาแล้วกลายเป็นริดสีดวงทวารก็มีครับความเชื่อข้อ 2 ยาสมุนไพรรักษาโรคริดสีดวงทวารได้
ยาสมุนไพรสามารถรักษาริดสีดวงทวารได้หรือไม่ ผมก็เชื่อว่ายาสมุนไพรไทยบางตัวนะครับ มีคุณสมบัติที่สามารถรักษาริดสีดวงทวารได้ สมุนไพรไทยนะครับ ที่พอมีคุณสมบัติรักษาริดสีดวงทวารได้ก็อาจจะเป็นในกลุ่มของเพชรสังฆาต ซึ่งปัจจุบันก็มีการสังเคราะห์ให้เป็นในรูปแบบของเม็ดหรือแคปซูลรับประทานได้ครับ นอกนั้นจะเป็นสมุนไพรที่เป็นลักษณะของต่างประเทศที่มีการสกัดและเป็นยาแผนปัจจุบัน พวกนี้คุณสมบัติส่วนใหญ่เกิดจากใช้ผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว เช่น ส้ม หรือ มะนาว ใช้หลักการสกัดทางวิทยาศาสตร์ครับ สรุป ยาสมุนไพรสามารถรักษาริดสีดวงทวารได้จริงหรือไม่ คำตอบ คือ อาจจะได้ ขึ้นอยู่กับว่าเป็นยาอะไร แต่ก็อย่างไรก็ควรมาพบแพทย์ก่อนซื้อยาดีกว่าครับความเชื่อข้อ 3 เป็นโรคริดสีดวงทวาร ห้ามทานสัตว์เนื้อแดง
เป็นริดสีดวงทวารแล้ว ห้ามทานสัตว์เนื้อแดง จริงหรือเปล่า คำตอบ ก็คือ ไม่จริงครับ เพราะเราสามารถทานอาหารได้ตามปกติ ทานให้ครบ 5 หมู่เพียงแต่ว่า คนที่เป็นริดสีดวงทวารต้องทานผัก ผลไม้มากขึ้น ดื่มน้ำให้เยอะเพียงพอ เพื่อป้องกันท้องผูกหรือต้องเบ่งมากครับความเชื่อข้อ 4 กินผักเยอะ ๆ จะไม่เป็นโรคริดสีดวงทวาร
คำถามว่า กินผักเยอะ ๆแล้ว จะไม่เป็นริดสีดวงทวารหรือเปล่า คำตอบก็คือ ถ้ากินผักเยอะ ๆ แล้ว ไม่กินน้ำ อันนี้อุจจาระแข็ง ต้องเบ่งมาก ก็เป็นริดสีดวงทวารได้ กินผักเยอะ ๆ ทานผลไม้เยอะนี่ดี นะครับเพียงแต่ว่า อาจจะต้องให้ดื่มน้ำให้เพียงพอนะครับความเชื่อข้อ 5 เป็นโรคริดสีดวง รักษาได้ด้วยตนเอง
ริดสีดวงทวาร ถามว่ารักษาด้วยตัวเองได้หรือเปล่า เช่น ไปแช่ก้นในด่างทับทิม ครั้งละ 5 นาที 10 นาทีแล้วจะหายหรือเปล่า ก็ต้องขึ้นอยู่กับระยะโรคครับ ถ้าเป็นระยะโรคระยะที่ 1 หัวยังไม่ยื่นออกมาเนี่ยบางครั้งการแค่ปรับพฤติกรรม ไม่ให้ท้องผูก ดื่มน้ำมาก ๆ ขับถ่ายปกติ ในแต่ละวัน ริดสีดวงทวาร ก็หายเองได้ครับ แต่ถ้าเป็นระยะที่มาก ๆ แล้วเนี่ยส่วนใหญ่จะต้องการการรักษาของยา เช่น การให้ยาทา รัดยางหรือแม้กระทั่งการผ่าตัดครับความเชื่อข้อ 6 โรคริดสีดวงทวารเสี่ยงเป็นโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่
เป็นริดสีดวงทวารแล้ว จะกลายเป็นมะเร็งลำไส้ได้หรือเปล่า โดยทั่วไปต้องบอกอย่างนี้นะครับว่า ริดสีดวงทวารกับมะเร็งลำไส้เป็นคนละโรคกัน เพียงแต่เราอาจจะพบ 2 โรคในเวลาเดียวกันได้ ดังนั้น ถ้าคนไข้มีการขับถ่ายผิดปกติ อย่าเพิ่งคิดว่าตัวเองเป็นริดสีดวง ให้มาพบแพทย์ก่อนนะครับ สำหรับคนที่เป็นริดสีดวงทวารแล้ว ไม่ต้องกลัวนะครับ เพราะริดสีดวงเนี่ยเขาจะไม่กลายเป็นมะเร็ง ยกเว้นเรื่องริดสีดดวงนั้นมีอาการผิดปกติ เช่น เป็นก้อนแข็งขึ้น โตขึ้น หรือมีการขับถ่ายผิดปกติ ซึ่งอันนี้เป็นกรณีที่พบน้อยมาก ๆ ดังนั้น ถ้ามีอาการผิดปกติก็ต้องมาพบแพทย์ความเชื่อข้อ 7 นั่งนาน ๆ เสี่ยงเป็นโรคริดสีดวงทวาร
คำถามที่ว่า การนั่งนาน ๆ นั่งออฟฟิศนาน ๆ จะเป็นโรคริดสีดวง ได้ง่ายขึ้นหรือเปล่า อันนี้ ก็ยังไม่มีหลักฐานชัดเจนนะครับ เพียงแต่ว่า คนไข้ที่อาจจะนั่งนาน ๆ ทำงานออฟฟิศนาน ๆ จะมีการเคลื่อนไหวน้อย ทำให้เกิดท้องผูกได้ หรือเราไปนั่งห้องน้ำนาน ๆ เบ่งนาน ๆ 5 นาที 10 นาที กว่าจะออกใช้เวลานั่งนาน ๆ อันนี้มีความเสี่ยงครับ เพราะว่าในขณะที่เรานั่งอยู่บนโถอุจจาระเนี่ย ก้นเราจะค่อนข้างเปิดแรงดันจะลงไปที่ก้นทำให้ริดสีดวงหรือเยื่อบุโป่งพองได้ ดังนั้น ผมไม่แนะนำเลย นะครับ ถ้าจะเข้าห้องน้ำไปอ่านหนังสือหรือว่าเช็คสมาร์ทโฟนต่าง ๆ เนี่ย ให้เอามาทำข้างนอก โดยสรุปนะครับ การนั่งทำงานออฟฟิศนาน ๆ อาจจะไม่มีข้อสรุปว่าทำให้เกิดริดสีดวงทวารได้หรือเปล่า แต่การเข้าห้องน้ำนาน, เบ่งนาน เนี่ย มีความเสี่ยงที่ทำให้เกิดริดสีดวงทวารได้ครับความเชื่อข้อ 8 โรคริดสีดวงทวารหายได้ เพียงใช้นิ้วดันหัวริดสีดวงกลับ
คำถามถัดไปว่า แค่ดันริดสีดวงทวารก็หายแล้วเนี่ย อาจจะไม่จริงครับ การที่ต้องดันริดสีดวงแสดงว่าริดสีดวงทวารเป็นมาก เป็นระยะที่ 3 ต้องใช้นิ้วดันกลับ การที่ริดสีดวงดันกลับเข้าไปในช่องทวารหนัก ดีกว่าทิ้งไว้ข้างนอกนะครับ เพราะว่า อย่างน้อยการไหลเวียนโลหิตก็เป็นธรรมชาติมากขึ้น แต่หัวริดสีดวงมักจะไม่ยุบเป็นปกติ ส่วนใหญ่ต้องใช้การรักษาเสริม เพื่อให้หัวริดสีดวงฝ่อไปหรือยุบไป ดังนั้นสรุป แค่ดันริดสีดวงกลับเนี่ย แล้วริดสีดวงก็หาย ก็ไม่จริงครับ เพียงแต่อาการจะทุเลาลงได้ ก็อาจจะทำให้อาการดีขึ้น แต่ริดสีดวงทวารก็ยังอยู่ ก็คงต้องมาพบแพทย์ เพื่อการรักษาที่เหมาะสมต่อไปครับ[ขอขอบคุณ รองศาสตราจารย์ นายแพทย์ วรุตม์ โล่ห์สิริวัฒน์ อย่างสูง ไว้ ณ โอกาสนี้ด้วย]
[ถอดคำบรรยายจากคลิปคุณหมอ โดย หยินหยาง]
[โปรดแชร์ บทความนี้ ให้กับคนที่คุณรักและเป็นห่วงที่สุดด้วย นะครับ]
ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
ช่อง YouTube | Mahidol Channel : https://www.youtube.com/mahidolchannel
Facebook | https://www.facebook.com/mahidolchannel
Mahidol University มหาวิทยาลัยมหิดล | https://www.mahidol.ac.th/th
Website | https://www.mahidolchannel.com | https://channel.mahidol.ac.th/
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล | https://www.si.mahidol.ac.th/th/
